ĐỔI MỚI, SÁNG VĂN TẠO TRONG GIẢNG DẠY MÔN NGỮ VĂN THÔNG QUA PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC DỰ ÁN
Chìa khóa để mở ra cánh cửa thu hút hứng thú, tình yêu, niềm đam mê học tập môn Ngữ văn của học sinh, có lẽ trước hết là quyết tâm đổi mới, là tư duy sáng tạo của các thầy cô trong quá trình dạy học. Song chắc hẳn nhiều thầy cô còn băn khoăn: "Tôi phải sáng tạo như thế nào? " Sự sáng tạo nên bắt đầu từ đâu?”. Kích thích đam mê và sáng tạo cho học sinh luôn là vấn đề chuyên môn thu hút sự quan tâm của không ít các thầy cô giáo. Một trong những cách làm thành công và hiệu quả được tổ Ngữ văn trường THPT số 1 Bảo Yên thực hiện trong những năm qua là Mô hình trường học gắn với thực tiễn kết hợp với phương pháp dạy học Dự án (PPDHDA).
ĐMPPDH sẽ tạo được một tiết học hiệu quả, kích thích sự hứng thú và tham gia tích cực của học sinh. Tiết học không bị khiên cưỡng áp đặt mà khơi gợi sự sáng tạo và những phát hiện mới mẻ của học trò, học sinh có thể có những diễn ngôn mới, những cảm nhận riêng về những tín hiệu nghệ thuật trong tác phẩm văn chương. Giáo viên khéo léo, tinh tế để dẫn dắt các em tự bộc lộ những suy nghĩ cá nhân mình, điều chỉnh định hướng đúng để các em bộc lộ khả năng tư duy sáng tạo. Có như vậy, tiết học vừa phải, nhẹ nhàng giáo viên vừa có thể thiết lập bầu không khí văn chương, vừa tạo cho học sinh có động cơ chiếm lĩnh tri thức và say mê môn học.
Để thực hiện đổi mới PPDH, phát huy phẩm chất và năng lực học sinh, tăng cường tính vận dụng thực hành, đưa văn chương gắn liền với cuộc sống, tổ Ngữ văn trường THPT số 1 Bảo Yên đã có nhiều hoạt động chuyên môn bổ ích, hiệu quả, thiết thực. Các hoạt động chuyên đề được tổ đưa vào nội dung sinh hoạt với nhiều hình thức phong phú, sinh động. Cùng với đó, tổ đã xây dựng kế hoạch dạy học tự chủ, gắn với đặc điểm tình hình của nhà trường và đối tượng học sinh các lớp giảng dạy. Sau 5 năm thực hiện mô hình trường học gắn với thực tiễn, tổ Ngữ văn đã xây dựng được gần 30 tiết học gắn với mô hình nhà trường, nhiều tiết học theo dự án được thực hiện. Các nội dung tích hợp được vận dụng qua những nhóm bài: Chuyên đề ca dao, chuyên đề văn thuyết minh, chuyên đề phong cách ngôn ngữ báo chí, chuyên đề tích hợp liên môn; chuyên đề thực hành viết quảng cáo, phát biểu tự do, phát biểu theo chủ đề…
Với cách vận dụng này, các giờ học môn Ngữ văn của trường THPT số 1 Bảo Yên luôn khơi dậy được hứng thú, phát huy được niềm yêu thích môn học ở học sinh. Thông qua đó, các em được chủ động khám phá, tìm tòi, chiếm lĩnh kiến thức; được tiếp cận nội dung bài học thông qua hình thức đóng vai, mỗi giờ học là mỗi tiết trải nghiệm, là mỗi sự khám phá năng lực và thế mạnh của bản thân mỗi học trò.
Trong tiết học “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt” học sinh được thực hiện dự án “Trong tiếng Việt, sáng hồn Việt”, cách học gắn liền với thực tiễn, mỗi phần chuyển giao nhiệm vụ của giáo viên tới học sinh đều đặt ra yêu cầu cấp thiết, buộc học sinh phải huy động nhiều kĩ năng để giải quyết triệt để các nhiệm vụ của mình.Các kĩ năng được vận dụng qua PPDHDA: kĩ năng thuyết trình,kĩ năng làm việc nhóm,kĩ năng phản biện, kĩ năng tổ chức, kĩ năng lập kế hoạch... Đặc biệt, với tiết học theo dự án, giáo viên hình dung cho học sinh ý tưởng để thực hiện, mỗi ý tưởng sẽ được hiện thực hóa qua hoạt động nhóm, mỗi nhóm sẽ giải quyết một nội dung cụ thể. Nhóm nghiên cứu cần xử lý, thu thập những số liệu cụ thể, chân xác, đảm bảo sự phân tích có căn cứ và thuyết phục; nhóm điện ảnh có cơ hội thể hiện sự sáng tạo của mình qua công đoạn thu âm, ghi hình, dựng phim và chuyển thông điệp tới giới trẻ về tầm quan trọng của việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt; nhóm quảng bá, sáng tác được thể hiện tài năng sáng tác, tài năng âm nhạc, tài năng hội họa để lan tỏa tình yêu tiếng Việt với bạn bè, gia đình và cộng đồng; nhóm phóng viên được tạo một phóng sự ấn tượng, tạo mạch kết nối để thu hút sự quan tâm của giới trẻ về tình hình tiếng Việt trong xã hội hiện nay; nhóm giáo dục đã sáng chế những phầm mềm công nghệ để tạo những game show ấn tượng. Như vậy, với một bài học cụ thể, tiết học theo dự án được triển khai và tiến hành với màu sắc phong phú, tạo hiệu ứng đáng kể và lôi cuốn học sinh tham gia vào hoạt động một cách tích cực, nhiệt tình. Mỗi sản phẩm của quá trình học tập sẽ góp phần hình thành ở học sinh những kĩ năng cần thiết, phục vụ trực tiếp cho các em những tiền đề quan trọng để sửa soạn bước vào cuộc sống sau này.
(Một số hình ảnh tiết học theo PPDHDA trong môn Ngữ văn)
Với cách làm nghiêm túc, hiệu quả, sáng tạo, tổ Ngữ văn trường THPT số 1 Bảo Yên luôn tiên phong trong hoạt động đổi mới PPDH, góp phần duy trì tỉ lệ chuyên cần của học sinh trong mỗi giờ lên lớp, nâng cao tỉ lệ học sinh đạt điểm khá giỏi trong các kì thi THPTQG, các kì thi HSG và các hoạt động NCKH của nhà trường.
Tổ Ngữ văn